Elke onderneming krijgt vroeg of laat te maken met de vraag: maken we winst of lijden we verlies? Op het eerste gezicht lijkt dat een eenvoudige kwestie: winst is goed, verlies is slecht. Maar in de praktijk ligt het vaak genuanceerder. De winst- en verliesrekening (ook wel resultatenrekening genoemd) zegt veel over de prestaties van een bedrijf, maar moet correct geïnterpreteerd worden.In dit artikel ontdek je de betekenis van winst en verlies, hoe je de cijfers moet lezen en welke valkuilen je moet vermijden.
Eerst een anekdote over winst en verlies
Over winst en verlies is heel wat te vertellen. Eerst een leuke anekdote. Toen ik begon op mijn eerste job ooit kregen we een opleiding en stoomcursus van 3 weken. Op de allereerste dag vroeg de opleider aan iedereen rond de tafel: “Wat is het fundamentele doel van ons bedrijf?”
Daarop kwamen de gekste antwoorden: ‘Zo goed mogelijk werken’, ‘de mensen helpen’, ‘een meerwaarde zijn voor de samenleving’. Vergis je niet: het fundamentele doel van elk bedrijf (en trouwens ook de reden waarom het is opgericht) is heel eenvoudig: winst maken, punt.
Natuurlijk komen daar ook zaken bij kijken als efficiëntie, goede producten, klantvriendelijkheid. Besteed je als bedrijf geen enkele aandacht aan al die zaken zal je ook geen, of toch veel minder, winst maken. Maar klantvriendelijkheid is voor een bedrijf geen doel op zich (en dat is er dan ook soms aan te merken).
Alles draait om dat enige, fundamentele (voor sommige mensen ‘vieze’) doel, namelijk winstoogmerk, dat trouwens ook in de statuten van de onderneming staat ingeschreven. Maar wat betekent het nu als een bedrijf winst of verlies maakt?
Waar vind je de winst en verlies van een bedrijf?
Om te weten of een bedrijf winst of verlies maakt hoef je alleen maar naar de resultatenrekening te kijken. Een goed begrip van de basis van de resultatenrekening is één van de vier stappen voor beginnende balanslezers.
Helemaal onderaan bemerk je de ‘winst van het boekjaar’, of ‘verlies van het boekjaar’.
Let hierbij wel op dat je de winst of verlies na belastingen (rubriek 9904) bekijkt, de netto-winst dus. Je vindt net erboven in de resultatenrekening ook de winst voor belastingen (rubriek 9903), maar dat zegt niet zoveel. Iedereen in België betaalt nu eenmaal (hoge) belastingen. Net zoals je brutoloon op zich ook niet veel zegt over wat je netto uiteindelijk overhoudt zegt ook de winst voor belastingen van een bedrijf op zich weinig.
Vandaar ook dat de berekening van de cash flow en terugbetalingscapaciteit van een bedrijf vertrekt van de winst (verlies) van het boekjaar en niet van de winst (verlies) van het boekjaar voor belasting.
Een bedrijf dat winst maakt zal daaraan ook een winstbestemming moeten geven, die je eveneens uit de balans kan afleiden.
Wat is winst?
Winst is het positieve resultaat dat een onderneming behaalt wanneer de opbrengsten hoger zijn dan de kosten. Het is de beloning voor het risico dat ondernemers nemen en vormt de basis voor groei, investeringen en uitkeringen aan aandeelhouders.
Formule
Winst = Opbrengsten – Kosten
Voorbeeld
- Opbrengsten: €500.000
- Kosten: €420.000
- Winst = €80.000
👉 Deze €80.000 kan de onderneming gebruiken om te investeren, schulden af te lossen of uit te keren als dividend.
Wat is verlies?
Verlies ontstaat wanneer de kosten hoger zijn dan de opbrengsten. Dat kan gebeuren door tegenvallende verkopen, te hoge vaste kosten of eenmalige uitgaven.
Voorbeeld
- Opbrengsten: €400.000
- Kosten: €450.000
- Verlies = – €50.000
👉 Verlies hoeft niet meteen een ramp te zijn. Een tijdelijke dip kan bijvoorbeeld veroorzaakt worden door investeringen die later meer winst opleveren.
De winst- en verliesrekening uitgelegd
De winst- en verliesrekening (ook resultatenrekening genoemd) geeft een overzicht van de opbrengsten en kosten van een onderneming over een bepaalde periode (meestal één jaar).
Een typische structuur:
| Post | Betekenis |
|---|---|
| Omzet | Totale verkopen |
| Bedrijfskosten | Grondstoffen, lonen, huur, enz. |
| Bedrijfsresultaat | Omzet – bedrijfskosten |
| Financiële kosten/opbrengsten | Rente, dividenden, leningen |
| Belastingen | Vennootschapsbelasting |
| Nettoresultaat | Eindwinst of verlies |
Waarom winst en verlies niet altijd de volledige waarheid vertellen
Veel ondernemers kijken alleen naar de onderaan de streep: winst of verlies. Maar dat kan misleidend zijn.
1. Boekhoudkundige regels beïnvloeden de cijfers
Door afschrijvingen en waardeverminderingen kan de winst lager lijken, terwijl dit geen directe impact heeft op de cash.
2. Eenmalige kosten of opbrengsten vertekenen het beeld
Een verkoop van een gebouw kan tijdelijk veel winst tonen, zonder dat dit structureel is.
3. Winst zegt niets over cash
Een bedrijf kan winstgevend zijn en toch failliet gaan door een gebrek aan liquiditeit. Cashflow is dus minstens even belangrijk.
Hoe interpreteer je winst en verlies correct?
Om een winst- en verliesrekening écht te begrijpen, moet je verder kijken dan enkel het nettoresultaat.
1. Vergelijk meerdere jaren
Een winst van €10.000 klinkt positief, maar als dit vorig jaar nog €100.000 was, is er een probleem. Trends zijn belangrijker dan één cijfer.
2. Kijk naar de verhouding omzet – kosten
Hoeveel procent van de omzet blijft over als winst? Dit noemen we de winstmarge.
3. Let op de brutomarge
De brutomarge toont hoeveel er overblijft na aftrek van de directe kosten (zoals grondstoffen). Een dalende brutomarge wijst vaak op hogere productiekosten of prijsdruk.
4. Analyseer de vaste kosten
Een bedrijf met hoge vaste kosten is kwetsbaarder bij omzetdalingen.
5. Combineer met de balans en cashflow
De resultatenrekening is slechts één puzzelstuk. De balans toont de financiële structuur, en de cashflow-analyse toont de liquiditeit.
Voorbeeld: winst en verlies in de praktijk
Stel dat een KMO de volgende cijfers heeft:
- Omzet: €1.000.000
- Kosten: €950.000
- Winst: €50.000
Op papier lijkt dit gezond. Maar:
- €40.000 van de omzet is nog niet betaald (openstaande facturen).
- Er zijn hoge bankleningen die elke maand cash vragen.
👉 Het bedrijf toont winst, maar kan toch in liquiditeitsproblemen komen.
Veelvoorkomende misverstanden over winst en verlies
- “Winst betekent dat het bedrijf genoeg cash heeft.”
Niet altijd. Winst ≠ cashflow. - “Verlies is altijd slecht.”
Niet noodzakelijk: een verlies kan het gevolg zijn van investeringen voor toekomstige groei. - “Hoe meer winst, hoe beter.”
Een extreem hoge winst kan ook wijzen op te weinig investeringen of reserves. - “De winst van één jaar zegt alles.”
Een balans over meerdere jaren en de cashpositie zijn even belangrijk.
FAQ over winst en verlies
1. Wat is het verschil tussen winst en cashflow?
Winst is het boekhoudkundig resultaat, cashflow toont de werkelijke geldstromen.
2. Hoe weet ik of mijn winst voldoende is?
Vergelijk de nettowinstmarge met sectorgenoten. Een marge van 5–10% wordt vaak als gezond gezien.
3. Kan een onderneming verlies lijden en toch gezond zijn?
Ja, bijvoorbeeld bij een tijdelijke investering of groeifase.
4. Wat zegt de winst- en verliesrekening over de toekomst?
Niet veel: ze toont het verleden. Voor de toekomst moet je ook naar prognoses, balans en cashflow kijken.
5. Waarom gebruiken sommige bedrijven EBITDA in plaats van winst?
EBITDA (Earnings Before Interest, Taxes, Depreciation and Amortization) geeft een beter beeld van de operationele prestaties zonder boekhoudkundige vertekeningen.
Conclusie
Winst en verlies zijn essentiële maatstaven voor de prestaties van een onderneming, maar ze vertellen nooit het volledige verhaal. Winst toont de rendabiliteit, verlies waarschuwt voor problemen, maar beide moeten steeds in context bekeken worden.
👉 Kijk altijd naar trends, marges, cashflow en de balans om een onderneming correct te beoordelen.
Onthoud: winst is belangrijk, maar cash en strategie bepalen of een bedrijf écht gezond is.
Handige hulpmiddelen
🖥️ Software
Probeer e-Boekhouden gratis — ideaal om zelf je balans en jaarrekening op te stellen, zonder gedoe in Excel.
📚 Boekentip
Een nuttig boek als achtergrond of om op een niet té technische manier kennis te maken met een aantal financiële basisbegrippen
Disclaimer: sommige links op deze pagina zijn affiliate links, wat betekent dat een kleine commissie naar deze website gaat om deze draaiende te houden wanneer je aankopen doet via deze link.