Voorraadrotatie en omloopsnelheid eenvoudig uitgelegd

voorraadrotatie De voorraadrotatie en omloopsnelheid zijn een interessant onderdeel van de financiële analyse van een onderneming. Hoe snel ‘roteert’ de voorraad in het bedrijf? Op zichzelf is deze indicator te zwak om je analyse van een bedrijf op te baseren. Maar in samenhang met andere elementen als de solvabiliteit en liquiditeit kan het een nuttig extra element zijn.  Wat houden deze begrippen precies in? En welke inzichten kunnen ze over een bedrijf opleveren?

Wat is de voorraadrotatie?

De voorraadrotatie geeft aan hoe snel en hoe vaak een onderneming haar voorraden tijdens een boekjaar verkoopt.

Efficiëntie

Daarmee valt de voorraadrotatie onder de ‘efficiëntieratio’s’: kengetallen die iets zeggen over de efficiëntie van een bedrijf. Is het bedrijf in staat om met de beschikbare middelen een zo groot mogelijke winst te halen?

Nut van de voorraadrotatie

Maakt het dan zoveel uit of een voorraad vandaag of morgen wordt verkocht? Ja, toch wel.

Het probleem met voorraden (en bestellingen in uitvoering) is namelijk dat deze niet zo liquide zijn als bijvoorbeeld de liquide middelen (geld in kas of geld op rekening). Om van je voorraden af te raken en die in geld te kunnen omzetten zal je immers eerst nog een koper moeten vinden.

Hoelang het duurt om die koper te vinden en dus je voorraad te verkopen is een belangrijke indicatie van efficiëntie. Een bedrijf waar de voorraad altijd vlug de deur uit gaat is beter bezig dan een bedrijf waar de voorraad een heel jaar onaangeroerd in het magazijn ligt. Hoe meer een bedrijf de voorraad gedurende een boekjaar verkoopt, hoe groter dus de liquiditeit van die voorraden.

Voordelen van een hoge voorraadrotatie

Hoe hoger de voorraadrotatie in een bedrijf, hoe minder middelen men moet aanwenden voor de voorraden. Met andere woorden: de behoefte aan werkkapitaal wordt voor het bedrijf kleiner. Deze middelen kan men dan vlotter gebruiken voor andere doeleinden.  

Een lage voorraadrotatie kan wijzen op problemen met de voorraad. Misschien is de stock wel verouderd of krijgt men de producten om een of andere redenen nog moeilijk verkocht.

Samenhang met liquiditeit

Men spreekt bij voorraadrotatie ook wel eens over de ‘specifieke liquiditeit’. Waarom specifiek? Omdat ze alleen gaat over één specifiek onderdeel van de balans, namelijk de voorraden. Verwar dit niet met de algemene liquiditeit. Daarbij bekijkt men in liquiditeitsratio’s op het niveau van de volledige vennootschap hoe liquide de onderneming als geheel is. Wanneer men beide aspecten samen bekijkt krijgt men dan ook een veel beter en omvattender beeld van de toestand van de onderneming.

Hoe bereken je de voorraadrotatie?

De voorraadrotatie berekenen

De voorraadrotatie berekenen is niet zo moeilijk. Je hebt het bedrag van de kostprijs van de verkopen nodig. Dit deel je dan door de voorraden en de bestellingen in uitvoering. Die vind je terug op de actiefzijde van de balans.

Een veelgemaakte fout is om in plaats van de kostprijs van de verkopen de omzet te nemen. Maar dan bekom je een onbetrouwbaar resultaat en vergelijk je appelen met peren. De voorraden en bestellingen in uitvoering staan immers gewaardeerd tegen kostprijs. Je dient dus ook voor de verkopen het bedrag van de kostprijs te nemen, niet de omzet.

“Voorraadrotatie = kostprijs van de verkopen / voorraden en bestellingen in uitvoering”

Een concreet voorbeeld:

  • Kostprijs van de verkopen:    5000
  • Voorraden en bestellingen in uitvoering:   500
  • Voorraadrotatie: 5000 : 500 = 10

Dit bedrijf heeft dus een voorraadrotatie van 100. Dit betekent dan ook dat het bedrijf tijdens het boekjaar haar voorraad 10 keer heeft aangekocht en verkocht.

Kostprijs van de verkopen bepalen

Hoe bepaal je nu de kostprijs van de verkopen? Je vertrekt hiervoor van de recurrente bedrijfskosten (rekeningen 60 tot en met 64) en vermindert deze daarna met de kosten gemaakt voor nog niet verkochte goederen, namelijk:

  • De voorraadtoename van goederen in bewerking (rekeningen 71)
  • De geproduceerde vaste activa (rekening 72)
  • De bedrijfssubsidies en vanwege de overheid ontvangen compenserende bedragen (rekening 740)
  • De kapitaalssubsidies geboekt als financiële opbrengsten (code 9125 in de toelichting)

Verdere verfijning van de berekening

Je zou echter kunnen stellen dat bovenstaande berekening niet honderd procent loepzuiver is. Waarom niet? Wel, de periode waarop elk element betrekking heeft loopt niet gelijk.

De kostprijs van de verkopen gaat over de periode van het boekjaar. Maar de voorraden en bestellingen op het actief van de balans zijn natuurlijk een momentopname, namelijk op datum van de balans. Vergeet niet dat je de balans moet zien als een foto, gemaakt op een welbepaalde dag. Ze zegt weinig over de toestand van de onderneming in de weken voor of na deze foto. Met andere woorden: de voorraadrotatie kan in sommige gevallen een vertekend beeld geven.

Correcties op de berekening toepassen

Hoe kan je dit nu oplossen of beperken?

Op zich hoeft gewoon het bedrag van de voorraden uit de balans nemen niet meteen een probleem te zijn. Het kan immers best zijn dat deze momentopname representatief is. In dat geval is er geen enkel probleem.

Heb je echter te maken met een sterk groeiende (of sterk krimpende) onderneming of een seizoensgebonden onderneming? Dan is de voorraad op datum van de balans mogelijks niet zo representatief. Je kan dan beter een gemiddelde nemen, bijvoorbeeld het gemiddelde van de voorraad op het begin en einde van het boekjaar.

Andere mogelijke verfijningen bestaan erin om de voorraadrotatie voor specifieke onderdelen van de voorraad na te gaan. Bovenstaande berekening geeft immers louter de globale voorraadrotatie weer. Je kan via aparte formules ook de specifieke voorraadrotatie van bepaalde onderdelen in de voorraad nagaan.

Interpretatie van de voorraadrotatie

Voorzichtigheid geboden

Een kleine kanttekening is echter wel op zijn plaats. Op zich is een hoge voorraadrotatie meestal beter dan een lage. Dat hadden we hoger al uitgelegd. Maar een hoge voorraadrotatie is niet altijd een goed teken. Soms kan een bedrijf beter af zijn met een lage voorraadrotatie.

Je dient dus heel voorzichtig te zijn bij het interpreteren van de voorraadrotatie. Het verhaal is immers genuanceerd. Een lage voorraadrotatie is dus niet altijd en overal slecht. Een hoge voorraadrotatie betekent niet dat alles prima loopt. Er is met andere woorden geen vaste regel die altijd geldig is.

Een concreet voorbeeld

Stel dat het bedrijf ‘Stofzuigers Marie-Jeanne BV’ een hoge voorraadrotatie heeft, zo hoog dat je op het eerste zicht zou denken: wow, die zijn goed bezig! Maar wat blijkt nu? In het magazijn van ‘Stofzuigers Marie-Jeanne BV’ staat een spectaculair aantal van welgeteld… vier (!) stofzuigers op voorraad. Dat is genoeg, want elke dag komen gemiddeld vier klanten een stofzuiger kopen, zodat de voorraad enorm snel roteert. Maar is het bedrijf echt zo goed bezig?

Stel nu dat er op een bepaalde dag meer klanten dan voorzien een nieuwe stofzuiger willen. Geen vier zoals op de meeste dagen, maar opeens staan er vijf, zes of misschien wel zeven klanten om een stofzuiger te vragen. Men heeft immers horen zeggen dat de stofzuigers van Marie-Jeanne heel goed werken en onmiddellijk beschikbaar zijn. Deze klanten kunnen niet onmiddellijk worden geholpen. Wat gebeurt er dan? De vijfde, zesde en zevende klant druipen ontgoocheld af. Zij halen hun nieuwe stofzuiger bijgevolg gauw in een andere winkel en keren misschien wel nooit meer naar ‘Stofzuigers Marie-Jeanne’ terug.

Maar wat Marie-Jeanne wél kan doen is aan de vijfde, zesde en zevende klant beloven de stofzuiger per spoed te bestellen bij de leverancier. Zo kunnen deze klanten misschien morgen hun stofzuiger al komen ophalen. Maar de leverancier rekent extra hoge transportkosten aan, omdat zij vandaag nog met bijkomende stofzuigers in hun bestelwagen de baan op moeten om te gaan leveren.

De gevaren van een hoge voorraadrotatie

Kortom, soms is een hoge voorraadrotatie eerder een negatief teken. Het kan wijzen op een veel te kleine voorraad. Een mogelijk gevolg daarvan is een tekort in de voorraad, wat dan weer kan leiden tot klantenverlies en hogere aankoopkosten of transportkosten.

Op die manier doet Marie-Jeanne zichzelf de das om en verhindert ze als het ware haar eigen groei en uitbreiding van haar klantenbestand, zonder dat ze dit misschien zelf doorheeft. En terwijl liedjes als ‘wij zijn goed bezig’ uit de jukebox klinken graaft het bedrijf zelf mee aan de eigen ondergang.

Hoe bereken je de omlooptijd?

De omlooptijd hangt nauw samen met de voorraadrotatie. Je zou immers kunnen zeggen dat het eigenlijk twee zijden van dezelfde munt zijn. Ze werken als spiegelbeeld ten opzichte van elkaar.

Wat is het verschil?

Voorraadrotatie geeft aan hoeveel keer per boekjaar de voorraad gemiddeld wordt verkocht. Omlooptijd toont daarentegen hoeveel dagen goederen gemiddeld in de voorraad zitten voor ze verkocht of gebruikt worden.

Je kan de omlooptijd berekenen door de deling die je hebt gemaakt bij het berekenen van de voorraadrotatie om te draaien en te vermenigvuldigen met 365 (omdat een jaar 365 dagen telt).

Dus:

“Omlooptijd = (voorraden en bestellingen in uitvoering / kostprijs van de verkopen) x 365”

Vergelijking van de voorraadrotatie tussen ondernemingen

Wat je in elk geval niet mag doen is zomaar de voorraadrotatie tussen ondernemingen vergelijken zonder de nodige nuances. Besef dat voorraadrotatie ook sterk sectorgebonden is. Sommige sectoren hebben nu eenmaal ‘van nature’ en uit de aard van hun activiteit een hogere voorraadrotatie dan andere.

Het kan dus wel nuttig zijn om binnen dezelfde sector vergelijkingen te maken van de voorraadrotatie en te kijken hoe een bedrijf scoort op dat vlak. Maar vergelijkingen tussen twee of meer bedrijven uit totaal uiteenlopende sectoren zeggen meestal weinig.

Bronnen

http://www.boekhouder.be/pdf/analyse%20jaarrekening.pdf

VAN DE WOESTEYNE, I., “Boekhoudrecht in essentie”, Intersentia, 2017.

ROEGIERS, E., “Financiële analyse”, Kluwer Opleidingen, 2013.

http://claessens.be/financiele_analyse/uiteenzettingen/150211_finan_HC_01.pdf