Herwaarderingsmeerwaarden en herwaarderingsreserve

Herwaarderingsmeerwaarden op de balansSoms tref je onder het eigen vermogen van een bedrijf ‘herwaarderingsmeerwaarden’ (België) of een ‘herwaarderingsreserve’ (Nederland) aan. Ze zijn een van de vreemdste passiva op de balans. Niet in elk bedrijf zal je hier een bedrag vinden, maar sommige ondernemingen hebben in deze rubriek hoge bedragen op het passief van hun balans. Maar wat gaat hier precies achter schuil? Is dit nu positief of negatief? Deze vragen zijn niet zo eenvoudig te beantwoorden. Zoals zo vaak in balanslezen is ook voor deze rubriek een heel genuanceerd antwoord op zijn plaats. Aan jou om na te gaan of in de jaarrekening die voor je ligt die meerwaarden een pluspunt of een minpunt zijn.

Wat zijn herwaarderingsmeerwaarden en de herwaarderingsreserve?

Nut

De materiële vaste activa op de balans geven niet altijd een goede weergave van de echte waarde of marktwaarde van die activa. Neem als voorbeeld een gebouw op het actief van de balans. Dit gebouw staat vermeld tegen zijn oorspronkelijke waarde of heeft door afschrijvingen nog slechts een waarde van pakweg 100.000 EUR, maar na tien jaar ligt deze waarde ver beneden de huidige marktwaarde van dat gebouw. De prijzen van vastgoed zijn immers gestegen, maar het gebouw staat nog altijd tegen een veel lagere waarde op de balans.

Betekenis en werking

Daarom laat men ondernemingen toe om in bepaalde gevallen, wanneer de waarde van deze activa op vaststaande en duurzame wijze boven hun boekwaarde uitstijgt, deze activa te ‘herwaarderen’. Ze mogen de waarde van deze activa verhogen zonder dat er ook echt een transactie plaatsvindt. Omdat actief en passief in een balans altijd gelijk moeten zijn moet er ook langs de passiefzijde een verhoging plaatsvinden. Dit gebeurt op het passief in België via de rubriek ‘herwaarderingsmeerwaarden’ en in Nederland via de ‘herwaarderingsreserve’.

Dat ‘vaststaand’ en ‘duurzaam’ karakter is erg belangrijk. Het mag niet om een tijdelijke meerwaarde gaan. Ze moet definitief en zeker zijn.

Daarnaast moet je opletten met het boeken van herwaarderingsmeerwaarden op activa die voor het voortbestaan van het bedrijf noodzakelijk zijn. Je mag ze maar toepassen wanneer de rentabiliteit van het actief dat toelaat.

Boeking

Concreet verhoogt op het actief van de balans de waarde van het betrokken actief met de herwaarderingsmeerwaarde en wordt langs de passiefzijde hetzelfde bedrag geboekt in de rubriek ‘herwaarderingsmeerwaarden’ onder het eigen vermogen. Men schat wat de verkoop van het actief extra zou opbrengen bovenop de oorspronkelijke boekwaarde op de balans. In de toelichting van de jaarrekening verduidelijkt men de meerwaarde.

Vooral belangrijk om  te onthouden is:

Door een herwaarderingsmeerwaarde of herwaarderingsreserve te boeken verhoogt dus ook automatisch het eigen vermogen van die vennootschap

Voor welke activa?

Meestal gebruikt men het principe voor materiele vaste activa, maar het kan ook voor financiële vaste activa. Maar het is nooit toegelaten voor de immateriële vaste activa! Voor Belgische bedrijven is het nuttig om de aanbevelingen van de Commissie voor Boekhoudkundige Normen te lezen.

Herwaarderingsmeerwaarden op de balans

België

Op een Belgische balans vind je ze onder het eigen vermogen, waar ze rubriek III vormen. Zijn er geen herwaarderingsmeerwaarden is deze rubriek gewoon leeg of niet vermeld.

waar vind je herwaarderingsmeerwaarden op de balans?
Herwaarderingsmeerwaarden op een Belgische balans

Nederland

Het passief van een Nederlandse balans bevat vier grote blokken (A, B, C en D) waarbij blok A het eigen vermogen omhelst. Dit is nog eens verdeeld in vier rubrieken, waarbij rubriek III de ‘herwaarderingsreserve’ vormt.

waar vind je de herwaarderingsreserve op de balans?
Herwaarderingsreserve op een Nederlandse balans

Voordelen

Getrouw beeld

Vaak weerspiegelt het actief van de balans niet echt de huidige waarde van de onderneming. Soms zie je zelfs een gebouw geboekt staan voor 1 EUR, wat natuurlijk te gek voor woorden is. Men spreekt wel eens van ‘verdoken of latente meerwaarden’ in dat geval. Door te ‘herwaarderen’ komt de werkelijke waarde van de onderneming tot uiting in de balans.

Eigen vermogen verbetert

De rubriek ‘herwaarderingsmeerwaarden’ of ‘herwaarderingsreserve’ zit onder het ‘eigen vermogen’ van de vennootschap. Laat dat eigen vermogen nu net het eerste zijn wat bankiers en kredietverstrekkers checken wanneer je een lening voor je bedrijf wil. Een herwaarderingsmeerwaarde krikt dus het eigen vermogen op. Hierdoor ziet de balans er meteen een stuk beter uit wanneer je ze voorlegt aan de bank.

Minder overgedragen verlies?

In het verleden werden herwaarderingsmeerwaarden in België soms omgezet in kapitaal. Nadien verminderde men het kapitaal om zo de overgedragen verliezen weg te werken. Sinds 2016 is dit niet meer toegelaten. Je mag herwaarderingsmeerwaarden niet gebruiken om overgedragen verliezen geheel of deels aan te zuiveren. Dit voordeel schrijf je in het vervolg dus maar op je buik!

Nadelen

De voordelen van de herwaarderingsmeerwaarde zijn meteen ook haar nadelen. Het is maar de vraag of deze rubriek ook écht een juister beeld van het bedrijf geeft.

Overdrijving

Sommige ondernemers overdrijven gretig met de herwaarderingsmeerwaarden. Je krijgt dan net het omgekeerde van wat de bedoeling was. In plaats van een juister beeld van de toestand van de vennootschap krijg je een te optimistische voorstelling. De eigen middelen en het eigen vermogen zien er plots fraai uit, maar zijn vooral te danken aan een (te hoog ingeschatte) herwaarderingsmeerwaarde.

Vooral boekhouders denken soms dat ze als eerste het warm water hebben uitgevonden. Ze zien de herwaarderingsmeerwaarde als een pasklare oplossing voor klanten met een negatief eigen vermogen. De truuk is zo oud als de straat om de balans nog gauw wat ‘op te fleuren’ voor men naar de bank stapt met een kredietdossier. Je kunt natuurlijk altijd ervan uitgaan dat je veel slimmer en sluwer bent dan de rest van de wereld. Maar de bank is ook niet van gisteren. Zij weten ook dat een herwaarderingsmeerwaarde niet altijd een juiste weergave van de waarde van de activa is.

Vergelijking van ondernemingen

Een bijkomend probleem is de vergelijkbaarheid tussen ondernemingen. Je weet immers nooit wat de herwaarderingspolitiek in het bedrijf precies inhoudt. Het ene bedrijf met zo’n meerwaarde op het passief is dan ook het andere niet. Is bedrijf A echt solvabeler dan bedrijf B omdat het eerste een grotere herwaarderingsmeerwaarde heeft? Misschien wel, misschien niet. Voorzichtigheid is dus zeker op zijn plaats wanneer je conclusies trekt over de vergelijking tussen twee ondernemingen.

Wat is het fiscaal nut?

Fiscale voordelen kan je vergeten. Vreemd, want de herwaarderingsmeerwaarde leidt vaak tot extra afschrijvingen. Een extra kost voor de vennootschap dus. Toch komt je fiscaal resultaat niet lager. In de aangifte zal je een correctie moeten doen, zodat je fiscaal niet profiteert van de extra afschrijving.

Er is ook geen lagere belaste winst als je geherwaardeerde activa later verkoopt. De berekening van die winst houdt immers geen rekening met de herwaardingsmeerwaarde.

Of misschien had je in België gedacht aan een hogere notionele intrestaftrek? No way. Je moet eerst de herwaarderingsmeerwaarde van het eigen vermogen aftrekken voor men daarop de intrestaftrek toepast.

Kortom, fiscale gevolgen zijn er niet.

Balansanalyse en herwaarderingsmeerwaarden

Hoe bekijk je nu de balans wanneer deze rubriek een groot bedrag bevat dat het eigen vermogen mooier maakt?

Zoals zo vaak bij balanslezen kan men ook voor herwaarderingsmeerwaarden niet eenduidig stellen of dit positief of negatief is. Dit verschilt per onderneming en per balans. De belangrijkste vraag die je moet stellen is:

In hoeverre komt de herwaarderingsmeerwaarde echt overeen met de huidige waarde van het actief?

Met andere woorden: geeft dit bedrag nu echt een juist beeld van het bedrijf? Of heeft men het overschat of onderschat?

Het is best mogelijk dat een bedrijf té voorzichtig met de waardering van haar activa omspringt. Ze had eigenlijk een herwaarderingsmeerwaarde of herwaarderingsreserve moeten boeken maar heeft dit niet gedaan. Hierdoor ziet haar balans er ‘slechter’ uit dan nodig. Eigenlijk is er een ‘verdoken’ of ‘latente’ meerwaarde in het bedrijf aanwezig. Maar die komt niet tot uiting op de balans.

Bij twijfel vraag je best details op. Om welke activa of gebouwen gaat het precies? Een bank zou bij twijfel een schatting van het betrokken onroerend goed kunnen vragen. Zo kan men beter bepalen in welke mate de balans een goed beeld van het vermogen van de onderneming weergeeft.

Ook als bedrijf heb je er alle belang bij om niet zomaar lukraak een waarde op je actief te kleven. Laat een bedrijfsrevisor of expert langskomen om het goed te schatten op zijn huidige marktwaarde. Zo weet je voor welk bedrag je kan herwaarderen en kan je een correcte balans opstellen. Niets geeft de bank een slechtere indruk dan een duidelijk ‘opgesmukte’ balans met een fors opgedreven herwaarderingsmeerwaarde.

We zijn benieuwd of je na het lezen van dit artikel beter weet hoe je met een herwaarderingsmeerwaarde of herwaarderingsreserve op de balans moet omgaan. Laat het ons hieronder snel weten!

Bronnen

CLERCKX, H. & PORTO-CARRERO, G., “Herwaarderingsmeerwaarden: uw bedrijf is meer waard dan u denkt!” in: Melkveebedrijf, nr. 4, april 2010
BUYSE, I. & DEKEYSER, M., “Balanslezen voor niet-ingewijden”, Roularta Media Group, Trends Business books, 2011
COPPENS, C. & KIMPE, M., “De jaarrekening doorgelicht, Financiële analyse en interpretatie in de praktijk”, Intersentia, 2016, vierde editie
ROEGIERS, E., “Financiële analyse”, Kluwer Opleidingen NV, 2016
http://www.cnc-cbn.be/files/news/link/CBN_advies_2011_14_Herwaarderingsmeerwaarden.pdf
http://ondernemingsdatabank.indicator.be/vennootschap___varia/herwaarderingsmeerwaarden_fiscaal_gezien_nuttig_/VLTABTAR_EU160904/related             Inleidingsfoto: Pixabay.nl

Geef een antwoord

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.