Over de liquide middelen op de balans bestaan heel wat misverstanden. Natuurlijk geeft het meteen een mooie indruk wanneer een onderneming een aanzienlijk bedrag in deze balansrubriek heeft. Maar wat betekent dit nu precies? Vaak gaat men er vanuit dat een onderneming met veel liquide middelen haar schaapjes op het droge heeft. Ze zal zeker geen betalingsproblemen kennen. Met deze redenering vergeet men echter een fundamenteel kenmerk van de balans. Ze is niet meer dan een momentopname en een foto, genomen bij het einde van het boekjaar. Met de interpretatie van deze activa kan je dus maar best zorgvuldig omspringen. De balans kon wel eens veel minder fraai zijn dan je dacht.
Een onbegrepen balansactief
De liquide middelen zijn misschien wel een van de meest verwarrende balansposten. Een anekdote die mij altijd is bijgebleven illustreert dit treffend. Jaren geleden kregen we op kantoor bezoek van een man met een jarenlange ervaring in de financiële wereld. Hij kwam langs om ons wat bij te scholen en tips te geven bij het bekijken van jaarrekeningen van potentiële kredietaanvragers.
Eén van zijn belangrijkste tips behelsde de liquide middelen. Volgens hem was dit zowat het allerbelangrijkste actief op de balans: “Het eerste waar je moet naar kijken zijn de liquide middelen”, zo beweerde hij. “Hieruit kan je namelijk zien of het bedrijf er goed voorstaat”. Het ging er bij ons vlotjes in als zoete koek, omdat we gewoon niet beter wisten. Nu, vele jaren later, besef ik dat het zeker niet het eerste is waar je moet naar kijken, maar begrijp ik bovendien hoe ongenuanceerd zijn (ongetwijfeld goedbedoeld) advies wel was.
Wat zijn liquide middelen?
Definitie
Zoals de naam suggereert gaat het om heel ‘liquide’ activa. Ze bestaan al in geldelijke vorm of kunnen heel snel in geld worden omgezet. Concreet gaat het om cash geld in kas (ook wel ‘chartaal geld’ genoemd) of geld op een giro- of zichtrekening bij een financiële instelling. Ook heel liquide beleggingen zoals een spaar- of depositorekening kan je wel eens in deze rubriek aantreffen. Het kan ook gaan om cheques en wissels, maar die betaalmiddelen worden sinds de jaren 2000 steeds minder gebruikt. Ook nog te innen vervallen waarden zoals coupons kan je wel eens onder de liquide middelen terugvinden.
Niet-liquide activa
Vergelijk dit met niet-liquide activa in de onderneming. Denk bijvoorbeeld aan gebouwen of wagens. Deze activa zijn niet liquide. Je kunt ze wel liquide maken door ze te verkopen. Op die manier zet je ze als het ware om in liquide middelen. Wanneer het erg slecht gaat in de onderneming kan men uiteindelijk zelfs besluiten om het hele bedrijf te ‘liquideren’. Alle bezittingen worden dan verkocht en in geld omgezet om de schuldeisers te kunnen betalen.
Waarvoor worden liquide middelen gebruikt?
Een bedrijf kan ze voor heel wat doeleinden aanwenden, maar vaak gebruikt men de liquide middelen om de voorraad grond- en hulpstoffen aan te vullen. Met de aangekochte grondstoffen maakt het bedrijf dan bijvoorbeeld afgewerkte producten tijdens haar productieproces. Die eindproducten gaan dan op hun beurt naar de voorraad van het bedrijf.
Waar vind je ze op de balans?
Actiefzijde
De liquide middelen zijn een rubriek op de actiefzijde van de balans. Ze maken deel uit van de vlottende activa. Meer nog, het zijn binnen alle activa van de onderneming zelfs ‘de vlottendste’. Dat klinkt wat vreemd, maar is logisch: cash of geld op een rekening schommelt inderdaad het vaakst. Van dag tot dag kan het verschillen. Denk maar aan het geld in kas of het saldo van een rekening: vandaag is het zus, morgen zo. Bovendien zijn deze activa het snelst in geld omzetbaar. Soms zijn ze zelfs nu al in geldelijke vorm in de onderneming aanwezig.
Onderaan
Om die reden vind je de liquide middelen onderaan de actiefzijde van de balans. Hoe lager een actief op de balans staat, hoe sneller het omzetbaar is in geld. De volgorde van de balansrubrieken is dus niet zomaar willekeurig gekozen. Ze weerspiegelt de mate van liquiditeit van de activa.
Onthoud dat hoe lager een actief op de balans staat, hoe liquider het is en hoe sneller het ten gelde kan worden gemaakt indien nodig.
België
In een Belgische jaarrekening vind je de liquide middelen in code 54/58, onder de post ‘geldbeleggingen’ en net boven de ‘overlopende rekeningen’:
Nederland
Bij Nederlandse balansen zijn de liquide middelen de allerlaatste rubriek op de balans en vind je ze helemaal onderaan op het actief in de rubriek ‘IV. Liquide middelen’ als vierde en laatste onderdeel van de vlottende activa:
Betekenis en interpretatie
Betekenis
Stel: je treft een mooi bedrag aan in de balanspost ‘liquide middelen’. Betekent dit nu dat de onderneming er goed voor staat? Hoe moet je deze activa interpreteren? Helaas betekenen ‘liquide middelen’ op zich weinig. Een balans van een onderneming is immers steeds een momentopname en ‘foto’ van de situatie in het bedrijf bij het afsluiten van het voorbije boekjaar.
Interpretatie
Wie snel-snel een balans interpreteert of er zich niet echt in heeft verdiept denkt ten onrechte dat deze bedragen een aanwijzing geven over de liquiditeitstoestand van de onderneming. Blijkbaar heeft het bedrijf heel wat geld op korte termijn meteen ter beschikking. Zo eenvoudig is het niet. Een mooi bedrag in deze balanspost betekent alleen maar dat het bedrijf bij afsluiting van het boekjaar een mooie som geld in kas of op rekening had. Niemand weet of dat geld één dag later bij het begin van het volgende boekjaar nog steeds aanwezig was. Misschien heeft het bedrijf wel een creatieve financieel directeur die alle kneepjes van het vak kent: laten we bij de afsluiting van het boekjaar gauw wat extra geld op de zicht- of girorekening plaatsen en zo de balans opsmukken. Het is een van de oudste truukjes van de foor.
Met wat slechte wil kan je grote bedragen in de rubriek ‘liquide middelen’ zelfs als een negatief element zien. Zeker, de onderneming heeft een goede liquiditeit nodig. Maar cash geld in kas of gelden op rekeningen brengen weinig tot niets op. De middelen waarover de onderneming beschikte had ze beter kunnen investeren in het bedrijf of omzetten in rendabelere beleggingen. Grote bedragen in deze balansrubrieken kunnen erop wijzen dat het bedrijf zijn middelen onvoldoende investeert.
Een praktijkvoorbeeld
Op een zonnige ochtend klopt plots een nieuwe klant bij je aan. Hij heeft al jaren zijn eigen bedrijfje “Shake My World”, gespecialiseerd in originele vruchtenmilkshakes. Hij levert ze aan hippe en trendy bars en cafés. Dit bedrijf bestaat niet echt, maar het leek ons een leuk idee om er een fictief voorbeeld aan te koppelen. Natuurlijk ben jij ook niet van gisteren. Voor je met deze klant in zee gaat en samenwerkt wil je graag weten hoe hij er financieel voor staat. In zijn balans vind je een indrukwekkend bedrag van 105.680 EUR aan liquide middelen. Voel je je nu gerustgesteld? Helaas. Hoe leuk zo’n balans er ook uitziet, ze vertelt je jammer genoeg weinig over de echte financiële gezondheid van dit bedrijfje.
Conclusie
Neem deze balanspost dus voor wat hij waard is. Veel liquide middelen hoeven geen slecht teken te zijn. Toch geven ze ook geen enkele zekerheid over de gezondheid van het bedrijf. Deze bedragen met een korrel zout nemen is dus de boodschap.
Hoe sprong jij om met de liquide middelen tot dusver? En ga je deze balansrubriek na het lezen van dit artikel anders bekijken? Deel je antwoord hieronder in het commentaarveld!